بسم الله الرحمن الرحیم

چهل حدیث قرآنی

  * * * * *

      قال رسول الله صلی الله علیه وآله :

اِذَا التَبَسَت عَلَیکُمُ الفِتَنُ، کَقِطَعِ الَّیلِ المُظلِمِ فَعَلَیکُم بِالقُرآنِ .

      هنگامی که فتنه ها، هم چون پاره های شب تاریک، شما را در خود پیچید، برشماست    

      که به قرآن تمسک جویید.                                          اصول کافی ج2ص459

 

قال امیرالمؤمنین علیه السلام :

وَ اعلَموا اَنَّ هذَالقُرآنَ هُوَ النّاصِحُ الَّذی لا یَغُشُّ، وَالهادِی الَّذی لایُضِلُّ ، وَالمُحَدِّثُ اَّلذی لایَکذِبُ .

بدانید که این قرآن پندآموز است که خیانت نمی کند؛ وهدایت گری است که گمراه نمی سازد ؛ وسخن گویی است که دروغ نمی گوید .                    نهج البلاغه خطبه 176 

 

قال علی علیه السلام :

ما جالَسَ هذَاالقُرآنَ اَحَدٌ الّا قامَ عَنهُ بِزِیادَةٍ اَو نُقصانِ؛ زِیادَةٍ فی هُدًی اَو نُفصانِ مِن عَمًی .

هیچ کس با این قرآن همنشین نشد ، مگر آن که چون از نزد آن برخاست با فزونی و کاستی همراه بود؛ فزونی در هدایت، و کاستی ازکوردلی .               نهج البلاغه خطبه 176

 

 

قال علی علیه السلام :

مَنِ اتَّخَذَ قَولَ اللهَ دَلیلًا ، هُدِیَ اِلَی الَّتی هِیَ اَقوَم .

هر کس که سخن خدا را راهنمای خود بگیرد ، به استوارترین راه ها هدایت می شود .

                                                                         نهج البلاغه خطبه 147

 

قال الرّضا علیه السلام :

لا تَطلُبُوا الهُدی فی غَیرِالقُرآنِ فَتَضِلّوا.

هدایت را جز از قرآن مجویید که گمراه خواهید شد .

                                                                         امالی صدوق /438

 

 

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

یاعَلی ! سَیِّدُ الکَلامِ القُرآنُ .                               

     ای علی ! برترین سخن، قرآن است .

                                                                          تفسیرابی الفتوح 2/319

 

قال رسول الله صلی الله علیه و آله :

اَلقُرآنُ غِنًی لاغِنی دونَهُ وَ لا فَقرَ بَعدَهُ .

قرآن، توانمندی است که هیچ توانی جایگزین آن نمی شود وپس از آن هیچ فقری باقی نمی ماند.                                                                              تفسیرابی الفتوح 1/10

 

قال رسول الله صلی الله علیه وآله :

فَضلُ القُرآنِ عَلی سائِرِالکَلامِ  کَفَضلِ اللهِ عَلی خَلقِهِ

برتری قرآن بر سایر سخنان، همانند برتری خداوند است بر بندگانش .

                                                                              جامع الاخبار / 47

 

قال رسول الله صلی الله علیه و آله :

اَصدَقُ القَولِ وَ اَبلَغُ المَوعِظَةِ وَ اَحسَنُ القَصَصِ، کِتابُ اللهِ .

راست ترین گفتار و رساترین پندها و نیکوترین قصه ها کتاب خداست .

                                                                               امالی صدوق /394

 

قال عَلی علیه السلام :

اَفضَلُ الذِّکرِ القُرآنُ بِهِ تُشرَحُ الصُّدورِ وَ تَستَنیرُ السَّرائِرِ.

برترین ذکر، قرآن است، به وسیله آن سینه ها گشوده وپوشیده ها روشن شود.

                                                                                شرح غررالحکم 2/45

 

قال علی علیه السلام :

فیهِ رَبیعُ القُلوبِ وَیَنابیعُ العِلمِ وَ ما لِلقَلبِ جِلاءٌ غَیرُهُ .

قرآن بهار دل ها و چشمه های دانش است و دل را جز به وسیله آن جلایی نیست .

                                                                                نهج البلاغه خطبه 176

 

قال علی علیه السلام :

اِنَّ القُرآنَ ظاهِرُهُ اَنیقٌ وَ باطِنُهُ عَمیقٌ .

ظاهر قرآن شگفت انگیز و زیبا و باطنش ژرف و عمیق است .

                                                                                   اصول کافی 2/599

 

قال رسول الله صلی الله علیه و آله :

حَمَلةُ القُرآنِ عُرَفاءُ اَهلِ الجَنَّةِ .                          

حاملان قرآن معروف ترین اهالی بهشت هستند .

                                                                                  اصول کافی 2/606

 

قال رسول الله صلی الله علیه و آله :

اَشرافُ اُمَّتی حَمَلةُ القُرآنِ .

شریفان امت من حاملان قرآنند .

                                                                              خصال صدوق 1/7

 

قال رسول الله صلی الله علیه و آله :

اَهلُ القُرآنِ اَهلُ اللهِ وَخاصَّتُهُ .

اهل قرآن اهل خدا و خاصان بارگاه اویند .

                                                                            مجمع البیان 1/15

 

قال رسول الله صلی الله علیه و آله :

اِنَّ هذَا القُرآنَ مَأدَبَةُ اللهِ فَتَعَلَّموا مَأدَبَتَهُ مَا استَطَعتُم .

این قرآن ادبستان خداوند است پس تا آنجا که می توانید از این ادبستان بیاموزید.

                                                                           مجمع البیان 1/16

 

قال رسول الله صلی الله علیه و آله :

اِنَّ هذَا القُرآنَ مَأدُبَةُ اللهِ فَتَعَلَّموا مَأدُبَتَهُ مَا استَطَعتُم .

این قرآن میهمانی ویژه خداوند است پس تا آنجا که توان دارید از این ضیافت بهره ببرید.

                                                                          مجمع البیان 1/16

 

     قال رسول الله صلی الله علیه و آله :

خَیرُکُم مَن تَعَلَّمَ القُرآنَ وَ عَلَّمَهُ .

بهترین شما کسی است که قرآن را فرا گیرد و به دیگران بیاموزد .

                                                                        مستدرک الوسائل 4/235

 

قال رسول الله صلی الله علیه و آله :

مَن عَلَّمَ آیَةً فی کِتابِ اللهِ تَعالی، کانَ لَهُ اَجرُها ما تُلِیَت .

هر که آیه ای از کتاب خدا را به دیگری بیاموزد، پاداش آن آیه، تا زمانی که خوانده می شود به او نیز می رسد .                                                            مستدرک الوسائل 4/235

 

 

قال علی علیه السلام :

تَعَلَّمُوا القُرآنَ ؛ فَاِنَّهُ اَحسَنُ الحَدیثِ .

قرآن را فرا گیرید، زیرا که قرآن نیکوترین سخن هاست .

                                                                          نهج البلاغه خطبه 110

 

قال الصادق علیه السلام :

یَنبَغی لِلمُؤمِنِ اَن لا یَموتَ ، حَتّی یَتَعَلَّمَ القُرآنَ ، اَو یَکونَ فی تَعلیمِهِ .

شایسته است که مؤمن از دنیا نرود، مگر آن که قرآن را فرا گیرد ویا در حال آموختن آن باشد .                                                                         اصول کافی 2/607

 

قال رسول الله صلی الله علیه و آله :

اَدِّبوا اَولادَکُم عَلی ثَلاثِ خِصالٍ : حُبِّ نَبِیِّکُم وَ حُبِِّ اَهلِ بَیتِهِ وَ قِراءَةِ القُرآنِ .

فرزندان خود را برسه خصلت تربیت کنید، دوستی پیامبرتان و دوستی اهل بیتش و قرائت قرآن .                                                                  ینابیع المودة /271

قال علی علیه السلام :

حَقُّ الوَلَدِ عَلَی الوالِدِ اَن یُحَسِّنَ اسمَهُ وَ یُحَسِّنَ اَدَبَهُ وَ یُعَلِّمَهُ القُرآنَ .

حق فرزند برپدر این است که: او را نام نیکو نهد، به خوبی تربیت کند و به او قرآن بیاموزد .                                                                نهج البلاغه حکمة 399

 

قال الصّادق علیه السلام :

مَن قَرَأَالقُرآنَ وَ هُوَ شابٌّ مُؤمِنٌ ، اِختَلَطَ القُرآنُ بِلَحمِهِ وَ دَمِهِ .

هر جوان مؤمنی که قرآن بخواند ، قرآن با گوشت وخونش آمیخته گردد .

                                                                           اصول کافی 2/603

 

قال رسول الله صلی الله علیه و آله :

لا یُعَذِّبُ اللهُ قَلبًا وَعَی القُرآنَ .

خداوند قلبی را که قرآن را در خود جای داده باشد، عذاب نمی کند .

                                                                            امالی طوسی 1/6

 

قال رسول الله صلی الله علیه و آله :

اَلقَلبُ الَّذی لَیسَ فیهِ شَیءٌ مِنَ القُرآنِ کَالبَیتِ الخَرِبِ .

قلبی که در آن چیزی از قرآن نباشد، هم چون خانه ویران است .

                                                                           کشف الاسرار میبدی 7/405

قال رسول الله صلی الله علیه و آله :

اَفضَلُ العِبادَةِ قَراءَةُ القُرآنِ .

برترین عبادت، خواندن قرآن است                               مجمع البیان 1/15

 

قال رسول الله صلی الله علیه وآله :

نَوِّروا بُیوتَکُم بِتِلاوَةِ القُرآنِ .

خانه های خود را با تلاوت قرآن نورانی کنید .

                                                                        اصول کافی 2/610

 

فی وَصیَّةِالنَّبیِّ لِعَلٍّی عَلَیهِما وَ آلِهِمَا السَّلام :

وَ عَلَیکَ بِتِلاوَةِالقُرآنِ عَلی کُلِّ حالٍ .

از وصایای پیامبراکرم(ص) به حضرت علی (ع) این است که :

« یا علی! برتو باد که در همه حال قرآن تلاوت کنی. »

                                                                         اصول کافی 7/79

 

قال رسول الله صلی الله علیه و آله :

مَن کانَ القُرآنُ حَدیثَهُ وَ المَسجِدُ بَیتَهُ، بَنَی اللهُ لَهُ بَیتًا فِی الجَنَّةِ .

هر که قرآن سخنش باشد و مسجدخانه اش، خداوند برای او خانه ای در بهشت بنا کند .

                                                                        امالی صدوق /405

 

قال رسول الله صلی الله علیه و آله :

اِنَّ هذِهِ القُلوبَ لَتَصدَاُ کَما یَصدَاُ الحَدیدُ وَ اِنَّ جِلاءَها قِراءَةُ القُرآنِ .

براستی این قلبها زنگار می گیرد، همان طور که آهن زنگار می گیرد، جلای قلب ها قرائت قرآن است .                                                               ارشاد القلوب / 78

 

قال رسول الله صلی الله علیه و آله :

اِذا اَحَبَّ اَحَدَکُم اَن یُحَدِّثَ رَبَّهُ فَلیَقرَءِ القُرآنَ

هرگاه یکی از شما دوست بدارد با پروردگارش سخن بگوید، قرآن بخواند .

                                                                          کنزالعمال 1/510

 

قال علی علیه السلام :

اَلبَیتُ الَّذی یُقرَآُ فیهِ القُرآنُ وَ یُذکَرُ اللهُ – عَزَّ وَ جَلَّ – فیهِ تَکثُرُ بَرَکَتُهُ وَ تَحضُرُهُ المَلائِکةُ وَ تَهجُرُهُ الشَّیاطینُ .

خانه ای که در آن قرآن خوانده شود و خدا را به یاد آرند، برکتش فزونی یابد و فرشتگان به آن خانه درآیند و شیاطین از آن دوری جویند .                          اصول کافی 2/610

 

 

قال الصادق علیه السلام :

اَلقُرآنُ عَهدُ اللهِ اِلی خَلقِهِ فَقَد یَنبَغی لِلمَرءِ المُسلِمِ اَن یَنظُرَ فی عَهدِه وَ اَن یَقرَأَ مِنهُ فی کُلِّ یَومٍ خَمسینَ آیَةً .

قرآن پیمان خداوند است با بندگانش، شایسته آن است که انسان مسلمان در پیمان خود نظر کند و هر روز پنجاه آیه از آن را بخواند .                                  اصول کافی 2/609

 

قال الصادق علیه السلام :

ثَلاثَةٌ یَشکُونَ اِلَی اللهِ ـ عَزَّ وَجَلَّ ـ مَسجِدٌ خَرابٌ لا یُصَلّی فیهِ اَهلُهُ وَ عالِمٌ بَینَ جُهّالٍ وَ مُصحَفٌ مُعَلَّقٌ قَد وَقَعَ عَلَیهِ الغُبارُ لا یُقرَاُ فیهِ                                                                               

سه گروه نزد خدا شکایت می برند : مسجد ویرانی که مردم در آن نماز نخوانند، عالمی که بین جاهلان تنها بماند و قرآن رها شده و غبار گرفته ای که خوانده نمی شود.

                                                                                اصول کافی 2/613                                

 

قال الصادق علیه السلام :

قِراءَةُ القُرآنِ فِی المُصحَفِ تُخَفِّفُ العَذابَ عَنِ الوالِدَینِ وَ لَو کانا کافِرَینِ

خواندن قرآن از روی آن، عذاب را از والدین سبک می سازد ؛ اگر چه آن دو کافر باشند .

                                                                                 اصول کافی 2/613

 

قال رسول الله صلی الله علیه و آله :

لِکُلِّ شَیءٍ حِلیَةٌ وَ حِلیَةُ القرآنِ الصَّوتُ الحَسنُ

هرچیزی را زیوری باشد و زیور قرآن صدای خوش است.

                                                                                   اصول کافی 2/615

 

قال رسول الله صلی الله علیه و آله :

مَن اَرادَ عِلمَ الاَوَّلینَ وَالآخَرینَ، فَلیُثَوِّرِ القُرآنَ

هر که علم اولین و آخرین را می خواهد، باید آن را در قرآن بجوید.

                                                                                  کنزل العمال ج1 ص548

 

قال رسول الله صلی الله علیه و آله :

قارِئُ القُرآنِ وَ المُستَمِعُ فِی الأَجرِ سَواءٌ                                                             

قاری قرآن و گوش کننده آن درپاداش مساوی هستند.

                                                          مستدرک الوسائل 4/ 261

 

قال علی علیه السلام :

اَلا لا خَیرَ فی قِراءَةٍ لَیسَ فیها تَدَبُّرٌ .

آگاه باشید در قرآن خواندنی که تدبر در آن نباشد، خیری نیست .   

                                                                                  اصول کافی 1/36

 

 

نام كتاب : چهل حديث ، قرآن
مولف : محمود شريفى
مقدمه
در مقدمه ((چهل حديث قرآن )) بجاست كه اندكى درباره قرآن سخن گفته شود، اما دشوارترين كار، همين است كه بشر خاكى و قلمها و بيابانهاى ناتوان بشرى ، بخواهد درباره كلام آسمانى خداوند، سخن بگويد.
راستى قرآن چيست ؟
حتى اگر آنچه را در آيات خود قرآن ، درباره ((كلام الله )) مى خوانيم ، بر شماريم ، مقاله اى مبسوط خواهد شد. تا چه رسد به دريايى مواج از احاديث رسول خدا و اهل بيت عليه السلام كه درباره قرآن و حقيقت و ابعاد گوناگون آن بيان فرموده اند.
براستى كه انتخاب يك آيه و چهل حديث ، از اين گنجينه ژرف و بى پايان دشوار است .
تعبيراتى كه در متن احاديث درباره وحى الهى و قرآن به كار رفته ، بسيار ژرف و زيبا و دلنشين و جامع است .
آنچه در زير مى آيد، توصيفاتى است كه از متن روايات قرآنى برگرفته شده است . به فرموده اولياء دين ، قرآن ، كلام خدا و كتاب خداست ، نور درخشنده الهى و تجليگاه خداست ، نشان دهنده راه خدا، ريسمان محكم الهى ، قانون پروردگار، نسخه شفابخش و نشانه لطف خداوند به بشر است .
قرآن ، آيتى از عظمت و بزرگوارى خدا و معجزه جاويد اوست .
قرآن ، پرچم نجاتبخش ، كتاب عبرت و آموزش و بيان و تبيان است .
قرآن ، كتاب هدايت و ارشاد است .
كتاب بشارت انذار، توحيد و موعظه ، آگاهى و اخلاق است .
نورى است بى ظلمت ، هدايتى است بى گمراهى و گنجى است بى پايان
قرآن ، كتاب علم و احكام و تاريخ و تحليل تاريخى است .
كتاب سياست و حكومت ، شعور و تدبر و تفكر است .
كتاب صلح و جهاد، كتاب مبداء و معاد، كتاب ايمان و اعتقاد است .
مونس انسان در تاريكيهاى جهل و هادى انسان در بيراهه هاى زندگى است .
كتاب ميزان ، قسط، عدل ، حق ، يقين ، راه راست و صراط مستقيم است .
حالات گذشتگان را براى عبرت آيندگان باز مى گويد.
به عمل كنندگان ((مؤ من )) و ((صالح ))، وعده فلاح و رستگارى و عزت و سربلندى مى دهد.
كتاب دعوت و رشد، تقوا و صلاح ، حيات و خلود است .
كتاب ظاهر و باطن ،
كتاب دنيا و آخرت ،
كتاب طبيعت و ماوراء طبيعت ، غيبت و شهود خدا و مردم است .
اسوه و الگوى خصال نيك و اعمال شايسته و امر به معروف و نهى از منكر و عبرت و اعتبار است .
راه به سوى بهشت را مى نمايد و از راه دوزخ باز مى دارد.
استوارترين راه و صراطى است كه خداوند به آن دعوت نموده است .
كتاب دين و سنت هاى جاودان الهى است .
كتاب اخلاق و عرفان و فقه و قانون است .
كتاب فصاحت و بلاغت و حكمت و حكومت است .
كتاب ((انسان )) است .
و راهى به سوى جبروت و ملكوت نشان مى دهد.
انيس تنهاييها و مونس وحشتهاى انسان است .
آرى ... دهها عنوان ديگر مى توان بر شمرد، كه هر يك گوشه اى از عظمت و عمق و تعاليم و مفاهيم اين كتاب مقدس و معجزه ماندگار حضرت رسالت صلى الله عليه و آله را نشان مى دهد.
اميد است كه توفيق خدايى شامل شود، تا با ((قرائت ))، ((آموزش ))، ((شناخت ))، ((فهم )) و ((عمل )) به اين كتاب آسمانى ، در مسير سعادت و كمال قرار گيريم .
محمودى شريفى
دى 1371
قرآن در قرآن
((هذا بيان للناس و هدى و موعظة للمتقين ))
آل عمران / 138
اين (كتاب خدا و آيات قرآنى ) حجت و بيانى است براى عموم مردم و راهنما و پندى براى پرهيزگاران .
فصل اول : اهميت و جايگاه قرآن
حديث اول : هدايت و قرآن
قال رسول الله عليه السلام :
((انى تركت فيكم امرين لن تضلوا ما ان تمسكتم بهما: كتاب الله و اهل بيتى .)) ⁽¹⁾
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:
من دو چيز در ميان شما باقى گذاشتم ، تا وقتى كه به آن دو چنگ زنيد هرگز گمراه نخواهيد شد: يكى قرآن ، ديگرى خاندانم .
حديث دوم : برترى قرآن
قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
((فضل القرآن على سائر الكلام كفضل الله على خلقه .)) ⁽²⁾
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
برترى قرآن بر ساير سخنها همانند برترى خدا بر مخلوقات اوست .
حديث سوم : احترام قرآن
قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
((القرآن افضل شى ء دون الله ، فمن وقر القرآن فقد وقر الله و من لم يوقر القرآن فقد استخف بحرمة الله ، حرمة القرآن على الله كحرمة الوالد على ولده .)) ⁽³⁾
رسول اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:
قرآن جز خدا بهترين و برترين چيزهاست ، كسى كه احترام قرآن را نگهدارد به خدا احترام كرده است ، و كسى كه حرمت قرآن را نگه ندارد نسبت به خدا بى احترامى كرده است ، احترام به قرآن در پيشگاه الهى همانند احترام پدر بر فرزند است .
حديث چهارم : رمز جاودانگى قرآن
((عن الرضا عن ابيه عليهما السلام ان رجلا ساءل ابا عبدالله عليه السلام ما بال القرآن لايزداد عند النشر و الدراسة الا غضاضة ؟))
((فقال : لاءن الله تبارك و تعالى لم يجعله لزمان دون زمان ولا لناس دون ناس ، فهو فى كل زمان جديد، و عند كل قوم غض الى يوم القيامة .)) ⁽⁴⁾
امام هشتم عليه السلام از امام كاظم عليه السلام نقل مى كند كه فرمود: مردى از امام صادق عليه السلام پرسيد چگونه است كه قرآن هر چه خوانده و منتشر مى شود جز بر تازگى و طراوتش افزوده نمى شود؟
امام صادق عليه السلام فرمود: زيرا خداوند آنرا براى زمان و مردم خاصى قرار نداده است ، بنابراين در هر عصرى نو، پيش هر ملتى تا روز قيامت تازه و شاداب است .
حديث پنجم : رهبرى قرآن
قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
((عليكم بالقرآن فاتخذوه اماما و قاتدا، فانه كلام رب العالمين الذى هو منه و اليه يعود، فآمنوا بمتشابهه و اعتبروا بامثاله .)) ⁽⁵⁾
پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه و آله فرمود:
بر شما باد قرآن ، پس آنرا رهبر و پيشواى خود قرار دهيد، زيرا آن ، سخن پروردگار جهانيان است . از طرف اوست و به سوى او بر مى گردد، بنابراين به متشابهات آنها هم ايمان آوريد و از ضرب المثلهاى آن پند گيريد.
حديث ششم : محتواى قرآن
قال على عليه السلام :
((فى القرآن نباء ما قبلكم ، و خبر ما بعد كم ، و حكم ما بينكم )). ⁽⁶⁾
امام على عليه السلام فرمود:
تاريخ گذشتگان و آيندگان و برنامه زندگى شما در قرآن است .
حديث هفتم : شفاى قرآن
قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
((عليكم بالقرآن فانه الشفاء النافع ، و الدواء المبارك و عصمة لمن تمسك به ، و نجاة لمن تبعه .)) .⁽⁷⁾
پيامبر بزرگوار صلى الله عليه و آله فرمود:
بر شما باد به قرآن ، چون قرآن ، شفاى سودمند، و داروى پربركت است و نگهبان كسى است كه به آن چنگ مى زند، و نجاتبخش كسى است كه از آن پيروى كند.
حديث هشتم : نور قرآن
قال الحسن بن على عليه السلام :
((ان هذا القرآن فيه مصابيح النور و شفاء للصدور)).⁽⁸⁾
امام حسن مجتبى عليه السلام فرمود:
در اين قرآن چراغهاى روشن (هدايت ) و داروى شفابخش دلهاست .
حديث نهم : ميزان بودن قرآن
قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
((ايها الناس ما جاءكم عنى يوافق كتاب الله فانا قلته و ما جاءكم بخلاف القرآن فلم اقله )).⁽⁹⁾
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
اى مردم آنچه از من براى شما نقل مى شود چنانچه هماهنگ با قرآن بود بدانيد گفتار من است و اگر مخالف با محتواى قرآن گفته من نيست .
فصل دوم : حاملان قرآن و مسئوليت آنان
حديث دهم : شرافت قرآنيان
قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
((اشراف امتى حملة القرآن و اصحاب الليل )).⁽¹⁰⁾
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله :
قرآنيان و شب زنده داران ، بزرگواران امت من هستند.
حديث يازدهم : حامل قرآن
قال رسول الله عليه و آله :
((حامل القرآن حامل راية الاسلام و من اءكرامه فقد اكرم الله و من اهانه عليه لعنة الله )) ⁽¹¹⁾
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
حامل و حافظ قرآن پرچمدار اسلام است ، كسى كه او را احترام كند خدا را گرامى داشته است ، كسى كه به او اهانت كند مورد لعن و نفرين خدا خواهد بود.
حديث دوازدهم : مقام قرآن دانان
قال النبى صلى الله عليه و آله
((ان اهل القرآن فى اعلا درجة من الادميين ما خلا النبيين و المرسلين فلا تستضعفوا اهل القران حقوقهم ، فان لهم من الله لمكانا)) ⁽¹²⁾
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود:
قرآنيان بالاترين مقام انسانى بعد از پيامبران و فرستادگان الهى را دارند، پس ‍ حقوق آنان را كم ندانيد، زيرا در پيشگاه الهى داراى منزلتى هستند.
حديث سيزدهم : حاملان و آموزگاران قرآن
عن رسول الله صلى الله عليه و آله :
((حملة القرآن هم المعلمون كلام الله و المتلبسون بنور الله . من والاهم فقد والى الله ، من عاداهم فقد عاد الله .)) ⁽¹³⁾
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
حاملان قرآن همان آموزگاران سخن خدا و در بر كنندگان نور خدايند، كسى كه آنان را دوست بدارد، خدا را دوست داشته و كسى كه نسبت به آنان دشمنى كند با خدا دشمنى كرده است .
حديث چهاردهم : مسئوليت قرآن خوان
قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
((يا معاشر قراء القرآن ، اتقوا الله عز و جل فيما حملكم من كتابه ، فانى مسئول و انكم مسئولون ، انى مسئوول عن تبليغ الرسالة ، و اما انتم فتساءلون عما حملتم من كتاب الله و سنتى .))⁽¹⁴⁾
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
اى جامعه قرآن خوانان ! در مورد آنچه از قرآن خداوند بر دوش شما نهاده تقواى الهى را پيشه كنيد، زيرا من و شما مسئوليم ، من مسئول ابلاغ رسالتم و از شما درباره آنچه از كتاب خدا و سنت من داريد سؤ ال خواهد شد.
حديث پانزدهم : قرآن و وظائف ما
قال النبى صلى الله عليه و آله :
((تعلموا القرآن ، و تعلموا غرائبه و غرائبه فرائضه و حدوده ، فان القرآن نزل على خمسة وجوه : حلال و حرام و محكم و متشابه و امثال ، فاعملوا بالحلال ، و دعوا الحرام ، و اعملوا بالمحكم ، و دعوا المتشابه ، و اعتبروا بالامثال .)) .⁽¹⁵⁾
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:
قرآن و شگفتيهاى قرآن و مفاهيم آن را بياموزيد. مفاهيم قرآن همان واجبات و حدود آن است ، زيرا قرآن بر پنج وجه نازل شده است : حلال و حرام و محكم و متشابه و ضرب المثلها، به حلال قرآن عمل كنيد، و حرام را رها كنيد، به محكمات عمل كنيد و متشابه آن را واگذاريد و از ضرب المثلها پند گيريد.
حديث شانزدهم : قرآن براى عمل
قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
((من تعلم القرآن فلم يعمل به و آثر عليه حب الدنيا و زينتها، استوجب سخط الله تعالى و كان فى الدرجة مع اليهود و النصارى الذين ينبذون كتاب الله وراء ظهورهم .)) ⁽¹⁶⁾
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
كسى كه قرآن را بياموزد و به آن عمل نكند و دنيا دوستى و زينت آن را بر قرآن ترجيح دهد سزاوار خشم خداوند است ، و در رديف يهود و نصارى قرار خواهد داشت كه كتاب خدا را پشت سر انداختند.
حديث هفدهم : قاريان و اميران
عن الصادق عن ابائه عليه السلام قال :
((صنفان اذا صلحا صلحت امتى ، و اذا فسدا فسدت امتى : الامراء والقراء)). ⁽¹⁷⁾
امام صادق عليه السلام به نقل از پدرانش فرمود:
دو گروهند كه اگر اصلاح بشوند امت من اصلاح خواهند شد و چنانچه فاسد شوند امت را فاسد خواهند كرد: حاكمان و قاريان قرآن .
حديث هيجدهم : قرائت بدون عمل
قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
((و من قرء القرآن و لم يعمل به حشرة الله يوم القيمة اعمى .)).⁽¹⁸⁾
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
كسى كه قرآن بخواند و به آن عمل نكند خداوند او را روز قيامت كور محشور خواهد كرد.
حديث نوزدهم : قرائت قرآن و گناه
قال النبى صلى الله عليه و آله :
((من قراء القرآن ثم شرب عليه حراما و آثر عليه حبا للدنيا و زينتها استوجب عليه سخط الله الا ان يتوب الا و انه ان مات على غير توبة حاجه القرآن يوم القيمة ، فلا يزايله الا مدحوضا)). ⁽¹⁹⁾
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:
كسى كه قرآن بخواند و بعد حرام بخورد و بنوشد يا محبت و زينت دنيا را بر آن برترى دهد مستوجب خشم الهى مى شود مگر اينكه توبه كند، و اگر بدون توبه بميرد، روز قيامت قرآن با او به محاجه برمى خيزد و تا او را محكوم نكند دست برنمى دارد.
فصل سوم : آموزش قرآن
حديث بيستم : آموزش قرآن
قال النبى صلى الله عليه و آله :
((خياركم من تعلم القرآن و علمه )) ⁽²⁰⁾
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:
بهترين شما كسى است كه قرآن آموزد و آموزش دهد.
حديث بيست و يكم : ارزش آموزش قرآن
عن ابى عبدالله عليه السلام قال :
((من تعلم منه حرفا ظاهرا، كتب الله له عشر حسنات ، و محا عنه عشر سيئات ، و رفع له عشر درجات ، قال لا اقول بكل آية ، و لكن بكل حرف باء، اوتاء او شبههما)) ⁽²¹⁾
امام صادق عليه السلام فرمود:
اگر كسى از قرآن يك حرف بياموزد، خداوند براى او ده حسنه مى نويسد، و ده گناه از او مى بخشد، و ده درجه او را بالا مى برد، فرمود: نمى گويم ، در مقابل هر آيه ، بلكه در مقابل هر حرفى مانند ((باء)) يا ((تاء)) يا همانند آنها.
حديث بيست و دوم : ثمرات يادگيرى قرآن
قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
((ان اردتم عيش السعداء، و موت الشهداء، و النجاة يوم الحشر، و الظل يوم الحرور، و الهدى يوم الضلالة ، فادرسوا القرآن ، فانه كلام الرحمن ، و حرز من الشيطان و رجحان فى الميزان .)) ⁽²²⁾
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:
اگر خواستار زندگى سعادتمندان ، و مرگ شهيدان و نجات روز محشر، و سايه در روز قيامت و هدايت در روز گمراهى هستيد پس قرآن بياموزيد، زيرا آن گفته خداى مهربان و ايمنى از شيطان و موجب برترى و وزنه خوبيهاى شما است .
حديث بيست و سوم : فهم قرآن ، همراه آموزش
قال على عليه السلام :
((تعلموا القرآن فانه احسن الحديث ، و تفقهوا فيه فانه ربيع القلوب ، و استشفوا بنوره ، فانه شفاء الصدور، و احسنوا تلاوته فانه انفع القصص .)) ⁽²³⁾
حضرت على عليه السلام فرمود:
قرآن را بياموزيد كه نيكوترين گفتار است ، و در آن دانا و آگاه شويد كه بهار دلهاست و از نور آن شفا بخواهيد، كه شفا بخش دلهاست ، آن را خوب بخوانيد چون مفيدترين قصه هاست .
حديث بيست و چهارم : مؤ من و آموزش قرآن
عن ابى عبدالله عليه السلام قال :
((ينبغى للمؤ من ان لا يموت حتى يتعلم القرآن ، او يكون فى تعلمه )). ⁽²⁴⁾
امام صادق عليه السلام فرمود:
شايسته است كه انسان مؤ من نميرد تا قرآن را بياموزد يا در حال آموزش آن باشد.
فصل چهارم : قرائت قرآن
حديث بيست و پنجم : روخوانى قرآن
قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
((افضل عبادة امتى قراءة القرآن نظرا)).⁽²⁵⁾
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
برترين عبادت امت من روخوانى قرآن است .
حديث بيست و ششم : فضيلت قرائت قرآن
قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
((يا سلمان عليك بقراءة القرآن فان قراءته كفارة للذنوب ، و سترة من النار، و امان من العذاب .)) .⁽²⁶⁾
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
اى سلمان ! بر تو باد خواندن قرآن ، زيرا قرآن خواندن كفاره گناهان و سپرى در مقابل آتش و بازدارنده از عذاب است .
حديث بيست و هفتم : روزى پنجاه آيه
عن ابى عبدالله صلى الله عليه و آله قال :
((القرآن عهد الله الى خلقه ، فقد ينبغى للمرء المسلم ان ينظر فى عهده ، و ان يقراء منه فى كل يوم خمسين آية )) .⁽²⁷⁾
امام صادق عليه السلام فرمود:
قرآن ، عهدنامه خدا به بندگان اوست ، پس شايسته است مسلمان در عهد نامه اش بنگرد، و روزى پنجاه آيه از آن بخواند.
حديث بيست و هشتم : انس با قرآن در جوانى
عن ابى عبدالله عليه السلام قال :
((من قرء القرآن و هو شاب مؤ من اختلط القرآن بلحه و دمه ، جعله الله مع السفرة الكرم البررة و كان القرآن حجيجا عنه يوم القيمة )) ⁽²⁸⁾
امام صادق عليه السلام فرمود:
مؤ منى كه در جوانى قرآن بخواند، قرآن با گوشت و خون او مخلوط مى شود، و خدا او را با سفيران بزرگوار و نيكوكار قرار مى دهد و روز قيامت قرآن مدافع اوست .
حديث بيست و نهم : رمضان ، بهار قرآن
عن ابى جعفر عليه السلام قال :
((لكل شى ء ربيع و ربيع القران شهر رمضان )) ⁽²⁹⁾
امام باقر عليه السلام فرمود:
هر چيزى بهارى دارد و بهار قرآن ماه مبارك رمضان است .
حديث سيم : قرآن در ماه رمضان
قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
((و من تلافيه آية من القرآن ، كان له مثل اجر من ختم القرآن فى غيره من الشهور.)) ⁽³⁰⁾
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
كسى كه در ماه مبارك رمضان يك آيه قرآن بخواند پاداش او همانند كسى است كه قرآن را در ماههاى ديگر ختم كرده است .
حديث سى و يكم : خانه و قرآن
قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
((ان البيت اذا قرء فيه القرآن ، حضرته الملائكة ، و تنكبته الشيطاطين ، و اتسع باهله ، و كثر خيره ، و قل شره . و ان البيت اذا لم يقراء فيه القرآن ، حضرته الشيطاطين ، و تنكبته الملائكة ، و ضاق باهله ، و كثر شره ، و قل خيره )) ⁽³¹⁾
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
خانه اى كه در آن قرآن خوانده شود فرشتگان وارد آن مى شوند، و شيطانها از آن دور مى شوند، و اهل آن در آسايش قرار مى گيرند و به خير و بركت آن خانه افزوده مى شود و از بديها و آفات آن خانه كاسته مى شود. و خانه اى كه در آن قرآن نخوانند، محل حضور شياطين و دورى فرشتگان مى شود و بر اهلش تنگ مى شود و شرش بسيار و خيرش اندك خواهد شد.
حديث سى و دوم : نورانيت خانه و قرآن
قال الصادق عليه السلام :
((ان البيت اذا كان فيه المسلم يتلو القرآن يتراءاه اهل السماء كما يتراءى اهل الدنيا الكواكب الدرى فى السماء)) .⁽³²⁾
امام صادق عليه السلام فرمود:
خانه اى را كه مسلمانى در آن است و قرآن تلاوت مى كند اهل آسمان آنرا مى بينند همانگونه كه مردم دنيا ستاره نورانى را در آسمان مى بينند.
حديث سى و سوم : گوش دادن به قرآن
عن ابى عبدالله عليه السلام قال :
((من استمع حرفا من كتاب الله من غير قراءة كتب له حسنة ، و محى عنه سيئة و رفع له درجة )). ⁽³³⁾
امام صادق عليه السلام فرمود:
كسى كه حرفى از كتاب خدا را بشنود بدون آن كه بخواند خداوند حسنه اى براى او مى نويسد، و گناهى را از او مى بخشد، و يك درجه او را بالا مى برد.
حديث سى و چهارم : آداب قرائت قرآن
قال الصادق عليه السلام :
اذا مررت بآية فيها ذكر الجنة فاساءل الله الجنة ، و اذا مررت بآية فيها ذكر النار فتعوذ بالله من النار)) ⁽³⁴⁾
امام صادق عليه السلام فرمود:
هنگامى كه به آيه اى كه ياد بهشت است رسيدى از خدا بهشت بطلب ، و وقتى به آيه اى كه يادآور آتش است رسيدى از آن به خدا پناه ببر.
حديث سى و پنجم : آهنگ قرائت قرآن
قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
((اقرؤ ا القرآن بلحون العرب و اصواتها)) ⁽³⁵⁾
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
قرآن را به صدا و آهنگ عربى بخوانيد.
حديث سى و ششم : مقام حفظ قرآن
قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
((عدد درج الجنة عدد آى القرآن ، فاذا دخل صاحب القرآن الجنة قيل له : اقراء و ارقاء لكل آية درجة فلا تكون فوق حافظ القرآن درجة .)) ⁽³⁶⁾
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
تعداد درجات بهشت به تعدا آيه هاى قرآن است ، هنگامى كه اهل قرآن وارد بهشت شود به او گفته مى شود قرآن بخوان و بالا برو، بنابراين بالاترين درجه از آن حافظان قرآن است .
حديث سى و هفتم : روخوانى يا از حفظ؟
قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
((من قراء القرآن فى المصحف ، كتب له اءلفا حسنة ، و من قراءه فى غير المصحف فالف حسنة )) .⁽³⁷⁾
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
كسى كه از رو قرآن بخواند، خدا براى او دو هزار حسنه مى نويسد، و كسى كه آنرا از حفظ بخواند هزار حسنه نوشته مى شود.
حديث سى و هشتم : پاداش ختم قرآن
قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
((اذا ختم القرآن ، صلى عليه عند ختمه ستون الف ملك .)) ⁽³⁸⁾
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
وقتى كسى قرآن را ختم كند، در آن هنگام هزار فرشته بر او درود مى فرستند.
حديث سى و نهم : قرائت غلط
قال رسول الله صلى الله عليه و آله :
((اذا قراء القارى ء القرآن فاءخطاء اولحن او كان اعجميا كتبه الملك كما اءنزل )) ⁽³⁹⁾
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
قارى چنانچه قرآن را غلط يا اشتباه يا با لحن غير عربى بخواند فرشته آنرا همانطور كه نازل شده (صحيح و كامل ) مى نويسد.
حديث چهلم : فراموشى قرآن
قال النبى صلى الله عليه و آله :
((الا و من تعلم القرآن ثم نسية متعمدا لقى الله يوم القيمة مغلولا يسلط الله عليه بكل آية نسيها حية تكون قرينته الى النار الا ان يغفر له .)) ⁽⁴⁰⁾
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:
توجه ! توجه ! كسى كه قرآن را ياد بگيرد بعد بطور عمد (به خاطر سهل انگارى ) فراموش كند روز قيامت دست و پا بسته خدا را ملاقات مى كند، و خدا در مقابل هر آيه اى كه فراموش كرده مارى بر او مسلط مى كند كه تا آتش ‍ جهنم همراه او خواهد بود مگر اينكه آمرزيده شود.